Accueil
Envoyer à un ami
Version imprimable
Partager

Corsica è Etruria, una storia antica

Hè mal cunnisciuta a storia di i raporti trà i Corsi è l'Etruschi. Purtantu i scambii c'eranu.



Certe volte à a storia muderna li piace à tramutà cuncetti muderni per capisce l’Antichità. Basta per esempiu à sapè ch'elle esistianu tandu « cuntinuità territuriale » naturale, moltu più di quelle di i tempi oghjinchi. Parleremu à la lestra per esempiu di a Corsica è di a so apertura nant’à u Tirreniu ind’i tempi antichi.

Capizzoni di stu Tirreniu, l’Etruschi (chjamati Tyrrhenoi da i Grechi) eranu un populu chì campava à l’ingrossu in u rughjone chì si chjama oghje Tuscana, è hà fiuritu à pocu pressu da l’Età di u Ferru sin’à u primu seculu nanzu à Cristu.

Corsica è Etruria, una storia antica

Si cunnoscenu pochi affari di stu populu : si leghje ma ùn si capisce micca tuttu di u pocu scrittu ch'elli ci anu lasciatu l’Etruschi è sopr'à tuttu sò stati appena adumbrati da a grande storia rumana.

Necropola di Monterozzi, Tarquinia (Wikimedia Commons)

Avianu assai cuntatti cù i Corsi, ciò chì pare naturale per sta putenza regiunale. Ma l’affare viaghjava dinù à l’arringuersciu. Piglieremu l’esempiu di a cità etrusca di Populonia. Sempre ritta, Populonia hè oghje un borgu di a cumuna di Piumbinu.


Corsica è Etruria, una storia antica
Statua di bronzu etrusca, Metropolitan Museum of Art

Ind’i tempi vechji, era chjamata Pupluna o Fufluna è cunsacrata à Fufluns, diu etruscu di l’imbriachina (digià). Ma era sopr'à tuttu un centru industriale maiò di a cultura etrusca, spezializatu in u travagliu di u ferru, metallu puntellu per a guerra è a suprana nant’à l’altri.

Stu ferru u si pigliavanu nant’à Elba è si capisce bè chì u saltu sin’à a Corsica era prestu tiratu. Un parleremu dunque micca quì di tuttu ciò chì hè digià statu dettu o scrittu nant’à l’Etruschi in Corsica ma in duie parolle mintuvemu qualcusella nant’à i Corsi in a terra di l’Etruschi.
Corsica è Etruria, una storia antica

Primu affare, ci hè a tradizione chì Populonia hè stata fundata da i Corsi. A ci dice un certu Maurus Servius Honoratus, un grammaticu latinu di u quartu seculu nanzu à Cristu, in u so cummentu di l’Eneida di Virgiliu, publicata versu 20 n.à.C.

À u cantu X, versu 172 dunque, u famusissimu pueta rumanu ci ampara chì a cità di Populonia hà premunitu 600 giovani guerrieri per aiutà l’eroe Enea. È Servius cummentendu stu versu ci spieca :

Quidam Populoniam (…) populum ex insula Corsica in Italiam venisse et condidisse dicunt: alii Populoniam Volaterranorum coloniam tradunt. alii Volaterranos Corsis eripuisse Populoniam dicunt.

Sia :

Certi dicenu chì (…) un populu hè ghjuntu da Corsica in Italia è hà fundatu à Populonia ; d’altri contanu chì Populonia era una culunnia di a ghjente di Volterra. D’altri torna dicenu chì i Volterrani anu strappatu Populonia à i Corsi.

Corsica è Etruria, una storia antica
Una tomba etrusca in Piumbinu (Wikimedia Commons)

Quale sò sti « certi » è « altri » ùn si sà. Hè vera dinù chì stu picculu cummentu hè l’unica evucazione scritta di sta tradizione.

Eccu avà chi ghjunghjimu à a nostra segonda traccia di presenza corsa in terra etrusca, è si tratta sta volta d’archeulugia : hè statu trovu versu a fine di l’anni 90 u chjàppulu di ceramica vicinu à Populonia induve ci era semplicemente scrittu (in etruscu) : "KURSIKE", vale à di « U Corsu ».

Eccu una ripruduzzione di stu pezzucciu quì sottu (si leghje propiu bè a parolla da diritta à manca) :

Corsica è Etruria, una storia antica

Publicatu da A. Maggiani, « Nuovi etnici e toponimi etruschi » in Incontro di Studi in memoria di Massimo Pallottino, Pisa-Roma, 1999, pp. 47-62.

Era l’usu tandu di scrive o d’intaglià nant’à a ceramica u nome di u prupietariu o di u benefiziariu di l’ogettu. Allora quale era stu Kursike ?

Prima di tuttu, Kursike era siguramente un cugnome. Forse ch’ellu era solu « l’etnicu » di un Corsu ma ci dicenu i spezialisti ch’ellu seria di più prubabile ch’ellu fussi statu u cugnome di un Etruscu chì facia i so affari in Corsica o campendu puru in Corsica.

Allora ben intesa simu belli luntanu da a fundazione corsa di Populonia ma stu pezzettu di terra cotta ci rammenta quantunque l’impurtanza di i ligami trà l’isula è a cultura etrusca.

u 7 di Marzu 2016
MG


Novu cumentu :


Seguitateci nant'à Facebook



Abbunatevi à a newsletter

Circà nant'à A Piazzetta